Inleiding
Twee personen waren met elkaar aan het communiceren via tekst (what’s app) berichten. In de bericht uitwisseling vertelde de jonge dame dat ze zich niet zo goed voelde maar niet goed wist hoe het kwam. De jonge heer gaf als reactie “dat komt hier en hier door”.
Nadat ik deze tekst berichten gelezen had viel me op dat de jonge heer wist hoe zij zich voelde terwijl het niet zijn eigen gevoelens zijn. Dit bracht verschillende vragen bij me op; hoe komt het dat hij weet hoe een ander zich voelt? en zijn er een andere mogelijkheden in deze situatie.
Onderzoek
Wat de jonge heer schreef in zijn tekst (what’s app) berichten is een vorm van interpretatie en associatie.
Wikipedia omschrijving van interpretatie:
“Een interpretatie is een persoonlijk beredeneerd oordeel over de betekenis van een waarneming, een tekst of een stuk muziek. Het woord is verwant aan het Franse interprète, wat “tolk”, maar ook “vertolker” betekent.
Algemeen
Bij het oordelen is het lastig om neutraal te zijn; elke waarneming lijkt te zijn gestoeld op de in het verleden opgedane ervaring met een opkomende associatie met de huidige gebeurtenis. Bij die waarnemingen maken we niet alleen gebruik van onze 5 zintuigen, zijnde horen, zien, proeven, voelen en ruiken. Ook ons zogenaamde 6e zintuig, laten we zeggen ons gevoel, ons denken, speelt een rol.
Bovendien is de door de mens gevormde overtuiging, een opeenstapeling van overgeleverde wijsheden en aangeleerde vaardigheden, maar ook van de eigen intuïtie.
In de sociale psychologie is veel aandacht besteed aan het interpreteren van andermans gedrag. Het subjectief toedichten van eigenschappen of bedoelingen aan mensen op grond van wat men van hen ziet en hoort (attributie) is een vorm van interpretatie die tot misverstanden kan leiden. Een extreme, pathologische vorm hiervan is paranoia.
De waarneming wordt al bij de oude Grieken beschreven en staat centraal in veel filosofische denkmodellen.
Naast de waarnemingen met de zintuigen zijn er door de eeuwen heen veel meetinstrumenten en modellen ontworpen, die de waarneming gestaafd, dan wel beïnvloed hebben. Vooral de concrete, wetenschappelijke waarnemingen werden daardoor alsmaar betrouwbaarder. Zo kunnen we tegenwoordig met grote zekerheid in of op onze vervoermiddelen stappen, omdat wetenschappelijke waarnemingen en systemen grote zekerheid hebben verschaft over het vervoer. Waarnemingen wat betreft het minder-meetbare, zoals de interpretatie van iemands gemoedsgestel blijven lastiger. De inschattingen die daar het gevolg van zijn, kunnen evenzogoed missers als treffers zijn. Het is dan ook een vurige wens van velen om de waarneming aan te scherpen. Maar of dit lukt is maar de vraag.”
De online encyclopedie Encycle geeft de volgende uitleg:
“1. Interpretatie
de interpretatie zelfst.naamw. (v.) Uitspraak: [ɪntərprə’ta(t)si] Verbuigingen: interpretatie|s (meerv.) 1) eigen uitleg (van wat je waarneemt)Voorbeelden: `de interpretatie van een grafiek van een gehoortest`, `de interpretatie van een gedi…
2. Interpretatie
Vertolking: wijze waarop bijvoorbeeld een verhaal, dansvoorstelling, of film opgevat wordt.”
De uitleg (dat komt hier en hier door) die de jonge heer aan haar gaf komt vanuit een waarneming uit ervaringen die erop lijken, associatie spelen daar ook een rol bij.
Wikipedia omschrijving van associatie:
“Bij Associatie worden in gedachten verschillende dingen met elkaar in verband gebracht. Het gelegde verband kan wel of niet terecht zijn.Een associatie is vaak gebaseerd op een veralgemenisering of op een vooroordeel. In de associatieve of symbolische poëzie wordt vaak gebruikgemaakt van associaties.
In de psychoanalyse wordt “vrije” associatie gevraagd aan de cliënt, om inzicht te krijgen in dieperliggende motieven en ervaringen. De cliënt moet “zonder nadenken” zeggen wat hem te binnen schiet bij het horen van een naam of een begrip. Het is dan aan de therapeut om daar een patroon of verklaring in te ontdekken.
Associëren is het in gedachten vrijelijk verschillende zaken met elkaar in verband brengen teneinde dieperliggende of onbewuste motieven of beweegredenen in kaart te brengen. De uitkomsten blijken vaak inzicht te kunnen bieden in patronen van gedrag, overtuigingen, cultuurwaarden of andersinds. Deze inzichten zijn niet feitelijk waar of juist maar blijken veelal indicatief te zijn voor patronen van gedrag. Reflecteren hierop kan een waardevolle bijdrage leveren aan (het ontwikkelen van) meer zelfinzicht of het objectiveren van ontstane overtuigingen.
Voorbeelden
Een rechtstreekse associatie:
- Een bepaald muziekstuk kan een associatie oproepen met een bepaalde situatie of een bepaalde persoon.
- Restaurants hebben altijd met eten te maken.
- Om een diploma te halen moet je studeren.
Indirecte associatie:
- Dit is een uitspraak van een politicus → Veel politici liegen → Dus deze uitspraak is een leugen
- Die man is erg rijk → Wie rijk is kan dure dingen kopen → Het horloge van die man zal wel erg duur zijn
- Waarom wordt Sinterklaas in een lied een kapoentje genoemd? De volgende associaties kunnen een rol spelen:
- Sinterklaas is een bisschop, daarom celibatair en heeft dus geen seksuele omgang; een kapoen is een gecastreerde haan en heeft dus eveneens geen seksuele omgang. → Sinterklaas is dus een soort kapoen.
- Sinterklaas heeft een rode jas aan; een kapoentje is een lieveheersbeestje en heeft eveneens een rood “jasje” aan.→ Sinterklaas is dus een soort kapoentje.
Een reeks opeenvolgende associaties:
- De lijm moet eerst nog drogen → Als het buiten weer droog is zal de zon ook wel gaan schijnen → Tijdens mijn laatste vakantie was er veel zon → Ik zou best op vakantie willen → De buren zijn ook op vakantie → Zal ik de buren uitnodigen voor mijn verjaardag? → enzovoort
Een droom kenmerkt zich door een snelle opeenvolging van associaties. Achteraf is vaak moeilijk te volgen waarom de koppelingen die tijdens de droom ontstonden als logisch ervaren werden.”
De uitleg die hij gaf ontstond vanuit de gedachtes met verbanden van soortgelijke situaties. Door zelf uit te leggen (interpreteren) hoe het komt dat een ander zich zo voelt kan wel of niet kloppen.
Door een ander zelf haar vragen te laten beantwoorden kunnen er nieuwe antwoorden en inzichten ontstaan. Een ander voordeel (in deze situatie) voor de jonge heer is dat hij zelf niet hoeft te (be)denken, de verantwoordelijkheid bij haar legt en zo meer duidelijkheid in haar verhaal/gevoelens/situatie krijgt.
Een eenvoudige manier om haar eigen vragen te laten beantwoorden is door een vraag terug te stellen, zo leg je het “balletje” elke keer bij haar terug. Het gebruik van HOE vragen “hoe komt het …?” zorgt voor een opening, in tegenstelling tot WAAROM vragen, daar zit meer een oordeel en een lading achter.
Er zijn verschillende manieren van communiceren, de aangegeven voorbeelden werken voor mezelf goed zowel in privé gelegenheden als tijdens het coachen, dit geeft de coachee (client) de ruimte om tot eigen antwoorden en verder in haar proces te komen.